Valt opleidingstijd buiten werktijd onder overwerk?

Wanneer een werknemer een opleiding volgt voor zijn functie, komt het regelmatig voor dat een werknemer ook tijd aan deze opleiding moet besteden buiten de reguliere werktijden van de werkgever. Zo kan een toets voor een opleiding bijvoorbeeld op een zaterdag worden afgenomen. Valt deze opleidingstijd buiten werktijd nu onder overwerk en moet de werkgever de werknemer ook zodanig belonen?

Overwerkvergoeding is niet geregeld in de wet. Wel kunnen partijen hier samen afspraken over maken. Ook wordt de vergoeding van overwerk vaak geregeld in een cao. Zo ook bij een kwestie bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.

Feiten en omstandigheden

Werkgever exploiteert een bedrijf dat zich bezighoudt met de vervaardiging van synthetische en kunstmatige vezels. Bij werkgever is een bedrijfs-cao van toepassing. In die cao is bepaald dat overwerkuren worden beschouwd als ‘uren die op verzoek van werkgever extra worden gewerkt met en overschrijding van meer dan een half uur’. In de cao is ook opgenomen dat opleidingstijd (de tijd besteed aan het volgen van colleges of lesuren) wordt beschouwd als werktijd. Als de opleiding buiten werktijd plaatsvindt, dan wordt deze tijd vergoed op basis van tijd voor tijd. Er wordt geen overwerkvergoeding uitgekeerd.

FNV wil dat werknemers die buiten het reguliere dienstrooster een door werkgever verplichte opleiding volgen, een extra vergoeding in de vorm van overwerktoeslag krijgen op grond van de cao. Werkgever stelt dat zij op basis van de cao werknemers alleen maar tegemoet hoeft te komen in een tijd voor tijd vergoeding maar niet nog een extra (overwerk)vergoeding hoeft te betalen. De kantonrechter heeft FNV in het gelijk gesteld en de vordering toegewezen. In hoger beroep denkt het gerechtshof daar echter anders over en wijst de vordering van FNV alsnog af.

Oordeel gerechtshof

Het hof buigt zich over de uitleg van de cao. Partijen zijn het met elkaar eens dat de tijd die een werknemer besteedt aan het volgen van een verplichte opleiding moet worden verloond. De termen ‘arbeidstijd’ en ‘opleidingstijd’ worden niet omschreven in de cao. Daarbij wordt de terminologie niet consequent gebruikt. Bij de omschrijving van overwerk is duidelijk dat het moet gaan om op verzoek van werkgever extra gewerkte uren waarmee de reguliere werktijd wordt overschreden. Het gaat dus om extra uren in de reguliere werktijd en niet om extra tijd buiten het reguliere werk, zoals het volgen van een opleiding. De cao bepaalt ook dat opleidingstijd anders mag worden beloond dan reguliere werktijd.

Bij opleidingstijd gaat het om niet direct productieve tijd van een werknemer. Dit is anders dan dat een werknemer extra uren maakt in de reguliere werktijd. Ook maakt de werkgever al extra kosten ten aanzien van de opleiding. Als het volgen van een opleiding buiten werktijd wordt beloond met een overwerktoeslag zou dat financieel worden afgewenteld op de werkgever terwijl in de cao ook is opgenomen dat partijen gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor behoud en ontwikkeling van de inzetbaarheid en arbeidsmarktkansen van de werknemer.

Volgens het gerechtshof blijkt uit de cao niet dat het de bedoeling is geweest om niet direct productieve opleidingstijd buiten het werkrooster op gelijke wijze te belonen als extra gewerkte uren buiten het dienstrooster. De werkgever mag opleidingstijd dus gewoon in tijd voor tijd vergoeden.

Conclusie

De wet bepaalt niet hoe overwerk of opleidingstijd buiten de reguliere werkuren beloond moet worden. Hoe opleidingstijd moet worden gekwalificeerd en beloond, hangt dan ook af van de gemaakte afspraken tussen partijen of van hetgeen daarover geregeld is in een cao. Let bij de vergoeding van overwerk ook op de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag of de door u gekozen wijze van beloning wel is toegestaan.

Heeft u vragen over dit onderwerp of wilt u meer weten over uw eigen situatie? Neem dan gerust contact op met een van onze specialisten.