Ik wil dat mijn gegevens gewist worden! Hoe ver reikt het recht om gegevens te laten verwijderen? Kan een tuchtrechtelijk veroordeelde arts afdwingen dat zoekresultaten worden verwijderd?

Recent oordeelde de Hoge Raad over de kwestie waarin een tuchtrechtelijk veroordeelde arts (plastisch chirurg) had gevorderd dat Google een viertal ‘koppelingen’ (kort gezegd zoekresultaten) zou verwijderen. Na een klacht van een patiënt had het Centraal Tuchtcollege haar een voorwaardelijke schorsing opgelegd met een proefperiode van 2 jaar. Als vervolgens op de naam van de arts werd gezocht gaf Google zoekresultaten weer naar webpagina’s waarop haar naam, BIG-nummer, specialisme, een foto, de integrale tekst van de tuchtuitspraak en een samenvatting daarvan, werden weergegeven. De arts wilde dat vier van deze koppelingen werden verwijderd uit de zoekresultaten, zodat deze niet meer werden getoond aan gebruikers die vanuit Nederland deze zoekopdracht geven.

Google wees het verwijderingsverzoek af, maar in de procedure die de arts vervolgens aanhangig maakte wees de Rechtbank Amsterdam haar verzoek toe. De arts had zich in deze procedure beroepen op twee arresten (het Costeja-arrest van het Hof van Justitie en het X/Google-arrest van de Hoge Raad) en op artikel 17 van de AVG, het zogenaamde ‘recht op vergetelheid’). In het Costeja-arrest uit 2014 was voor het eerst geoordeeld dat het weergeven van persoonsgegevens in zoekresultaten een verwerking van persoonsgegevens kan opleveren. En dat de betrokkene onder omstandigheden deze persoonsgegevens kan laten verwijderen. Bij dergelijke verzoeken moest het economisch belang van Google worden afgewogen tegen het privacybelang van degene die het ‘right to be forgotten’ verzocht. De Hoge Raad oordeelde vervolgens in het arrest uit 2017 dat daarbij doorgaans het belang van de verzoeker zwaarder moet wegen.

In artikel 17 van de AVG is het recht op gegevenswissing (‘recht op vergetelheid’) geregeld. Dit houdt in dat degene op wie de gegevens zien, aan de verwerkingsverantwoordelijke om wissing van de gegevens kan verzoeken. De gegevens moeten vervolgens verplicht worden verwijderd als sprake is van een van de in artikel 17 genoemde gevallen. Bijvoorbeeld omdat de gegevens niet langer nodig zijn voor de doeleinden waarvoor ze zijn verzameld, of omdat de betrokkene bezwaar maakt tegen de verwerking, en er geen ‘prevalerende dwingende gerechtvaardigde gronden’ zijn voor de verwerking. Met dit laatste wordt bedoeld dat als er een verwijderingsverzoek wordt gedaan, de verwerkingsverantwoordelijke dus een belangenafweging moet maken tussen haar eigen belangen en de belangen van de verzoeker.

Die belangenafweging kan dus ter toetsing worden voorgelegd aan de rechter.

In het geval van de arts had Google de belangenafweging in haar eigen voordeel laten uitvallen. De rechtbank oordeelde anders. Bij de belangenafweging zijn twee fundamentele rechten in het geding. Enerzijds het recht op privacy en op eerbiediging van persoonsgegevens van de verzoekster. Anderzijds het recht op informatievrijheid van niet alleen Google maar ook van (alle) internetgebruikers, webmasters en auteurs/aanbieders van informatie op het internet. Het belang van de arts dat de koppelingen niet meer kunnen worden gevonden wanneer wordt gezocht op haar naam moet dus worden afgezet tegen het belang van Google om middels haar zoekmachine een betrouwbaar zoekresultaat te produceren en het belang van het publiek om via de zoekmachine relevante informatie te vinden. De rechtbank oordeelde dat de belangenafweging in het voordeel van de arts moest uitvallen.

Het Hof oordeelde in hoger beroep echter anders. Google hoefde de gegevens níet te wissen. In de belangafweging van het Hof is het niet het recht op privacy en op eerbiediging van persoonsgegevens dat prevaleert, maar het recht op vrije meningsuiting en informatievrijheid van Google en van derden. De informatie waarnaar de zoekresultaten verwijzen is recent en, behoudens een enkele verwijzing, relevant, feitelijk van aard en niet onnodig grievend. Het betreft uitsluitend informatie die betrekking heeft op professioneel handelen en die voor het publiek, voornamelijk de huidige en potentiële patiënten, relevant is. Omdat de belangenafweging uitvalt in het voordeel van Google wordt het verzoek tot wissing van de persoonsgegevens alsnog afgewezen. De Hoge Raad heeft de uitspraak van het Hof in stand gelaten.

Wat moet je hiervan onthouden? Een betrokkene kan een verzoek tot gegevenswissing doen. De verwerkingsverantwoordelijke moet toetsen of het verzoek moet worden ingewilligd. Als het verzoek verband houdt met een belangenafweging, dan zijn alle omstandigheden van het geval relevant. Beide partijen zullen dus moeten beargumenteren waarom hun belang prevaleert, waarbij het laatste woord uiteindelijk aan de rechter is.