Werknemers ‘bespioneren’, mag dat?!

Het zijn vaak smeuïge kwesties. Een werknemer heeft zich ziek gemeld, maar verricht vervolgens wel andere werkzaamheden of houdt er bezigheden op na waar de werkgever niet blij mee is. Het loon moet immers tijdens ziekte wel worden doorbetaald.

In een kwestie waarover het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden recent oordeelde (ECLI:NL:GHARL:2020:6021) was de werkneemster vanwege ziekte (hernia) uitgevallen voor haar werkzaamheden. Nadat zij al geruime tijd ziek was geweest, heeft de werkgever een bedrijfsrecherche ingeschakeld met het verzoek om een onderzoek te verrichten naar signalen die over de werkneemster bij de werkgever waren binnengekomen. Die signalen zouden kort gezegd inhouden dat de werkneemster ondanks haar ziekte werkzaamheden zou verrichten.

Tussen de werkgever en het bedrijfsrecherchebureau werd een overeenkomst van opdracht gesloten. De overeenkomst vermeldt als opdracht: ‘onderzoek vermoeden verzuimfraude’. In het kader van het onderzoek zijn er op twee dagen observaties verricht bij de woning van de werkneemster. Op de eerste dag duurde het onderzoek van 15.00 tot 15.05 uur en was beperkt tot de vaststelling van de identiteit van de werkneemster. Op de tweede dag is de werkneemster van 07.26 tot 12.30 uur (lunchpauze waarschijnlijk) in haar tuin geobserveerd.

De tuin was door de werkneemster gedeeltelijk gebruikt als voor het publiek toegankelijke ’theetuin’, waar zij thee, koffie en gebak verkocht aan bezoekers. De observaties werden gedaan vanuit een bij de woning geparkeerde auto. Daarbij zijn ook video-opnamen gemaakt. Van de observaties heeft de bedrijfsrecherche een verslag opgesteld, waarbij enkele ‘snapshots’ van de gemaakte videobeelden waren gevoegd. Dat verslag is uiteindelijk aan de werkgever toegestuurd.

De werkneemster werd vervolgens door de werkgever op staande voet ontslagen. Als grond voor het ontslag is vermeld dat zij ondanks eerdere waarschuwingen, een loonsanctie en een deskundigenoordeel, opnieuw geen gehoor had gegeven aan verstrekte redelijke instructies/opdrachten. Het lijkt er een beetje op dat de werkgever de werknemer nog wel de kans heeft gegeven om zich te bedenken, maar dat zij toch met haar werkzaamheden is doorgegaan. Uiteindelijk heeft de werkneemster de kantonrechter verzocht om het ontslag te vernietigen, maar dat is niet gelukt. Ook in hoger beroep hield het ontslag op staande voet stand.

Nu richt de werkneemster haar pijlen op de bedrijfsrecherche. Die zou onrechtmatig hebben gehandeld door haar privacy te schenden. Betaling van € 10.000,- aan materiële en immateriële schade zou op zijn plaats zijn, aldus de werkneemster. Ook daarin krijgt zij geen gelijk.

Het hof oordeelt dat de observatie heeft plaatsgevonden binnen de grenzen van de Privacygedragscode die voor bedrijfsrecherchebureaus geldt en met inachtneming van de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. Daarbij werd in acht genomen dat het contact tussen de werknemer en de werkgever al in een conflictueuze sfeer plaatsvonden, zodat een basis voor een gesprek ontbrak. Verder duurde de observatie feitelijk maar een halve dag. De tuin van de werkneemster was zichtbaar vanaf de openbare weg; voor zover observaties zijn gedaan en opnamen zijn gemaakt, was dat in de openbare ruimte. Er is geen gebruik gemaakt van ‘bijzondere kunstgrepen’. Er is vanuit een geparkeerde auto een camera met zoommogelijkheid gebruikt. Er is niets vastgelegd dat niet ook met het blote oog vanaf de openbare weg waarneembaar was. Verder dienden de beelden in redelijkheid het onderzoeksbelang. En tot slot is over de bevindingen in neutrale toon gerapporteerd. Kwalificaties of waardeoordelen komen in het rapport niet voor.

Het handelen van het bedrijfsrecherchebureau was in dit geval dus rechtmatig.

Leon Toonen
WVO Advocaten